Istanbul is nog even adembenemend mooi. Genoten van de vergezichten op de veerboten en op adem gekomen in de moskeeen. Maar de stad lijkt nu eerder levendig dan moedeloos.
Het zit hem niet eens zozeer in de vette hagelnieuwe autoos of in het sterk verminderde aantal bedelaars.
Maar in de oogopslag van de mensen in de tram of in de veerkrachtige tred van een groepje wandelende meisjes.
Het lijkt er op dat Pamuks ode aan een weemoedig Istanbul in de jaren 1950-2000 niet alleen een beschrijving maar ook een afsluiting was van een periode.
dinsdag 27 september 2011
zondag 18 september 2011
Buitenlands beleid
Het Nederlandse volk is ooit, toen het er op aan kwam, zo verpletterend tekort geschoten dat ik wel begrijp dat wij met al die boter op ons kop Israel altijd blind zullen steunen - ook als dat land geleid wordt door extremistische reactionairen. Maar de manoeuvres van minister Rosenthal bieden een wel heel deerniswekkende aanblik.
Eigenlijk denk ik maar aan 2 ministers voor Buitenlandse Zaken zonder schaamte terug.
De principiele stellingname van de heer van der Stoel in Tsjechie (Charta) en Griekenland tijdens het kolonelsregime. En de excuses van Hans van Mierlo in Indonesie. En toegegeven: Minister Bot kon ook nog wel eens aardig voor de dag komen.
Eigenlijk denk ik maar aan 2 ministers voor Buitenlandse Zaken zonder schaamte terug.
De principiele stellingname van de heer van der Stoel in Tsjechie (Charta) en Griekenland tijdens het kolonelsregime. En de excuses van Hans van Mierlo in Indonesie. En toegegeven: Minister Bot kon ook nog wel eens aardig voor de dag komen.
zaterdag 17 september 2011
esthetische ontroering
De hevige ervaring van schoonheid, het gevoel van: O, wat is dit mooi. Bovenaards. Het gevoel van verzoening. Dat niet alles zinloos, willekeurig en vergeefs is. Maar dat het alleen en onvermijdelijk zo kan zijn als het is en dat niets ervan verbeterd of gemist kan worden. De ervaring van: hoe is het mogelijk dat een mens dit gemaakt heeft? En hoe overweldigend moet het wel niet zijn om die mens te zijn die dit kan maken?
Die ontroering dus heb ik veel vaker met muziek dan met enige andere kunstvorm.
Er zijn talloze muziekstukken of muzikale passages waarvan ik als aandachtig luister tot tranen toe ontroerd kan raken. Maar bij andere kunsten komt het maar zelden voor. Ik kan mij die ervaring ook herinnneren als een vorm van verliefdheid bij de aanschouwing van enkele schilderijen: een Giotto, een Vermeer, een Cezanne. En als ervaring van tijdloosheid bij een sporadische balletvoorstelling. Maar bij bijvoorbeeld litteratuur al nauwelijks.
Het curieuze is dat mij onduidelijk is of dit nu ligt aan de aard van de kunstvorm en de delen van de hersenen waarop een beroep gedaan wordt of aan mijn eigen onbevoegdheid (voorzover ik die zelf kan bepalen ) om de esthetische kwaliteit van een kunstwerk te beoordelen.
Ik ben niet bijster muzikaal. Ik ervaar muziek eigenlijk min of meer rechtsstreeks en fysiek: van Strauss kan ik echt onpasselijk worden en van Mozart bijna altijd vrolijk. Er lijken weinig cerebrale operaties of neigingen tot bewuste kritische beoordeling tussen te zitten. Ik stel mij voor dat iemand die muzikaal is die naieviteit niet altijd kan opbrengen en vaak stukjes van zelfs Bach of Beethoven als tamelijk clichematige deuntjes zal ervaren. En blijkbaar in staat is zelfs waardering voor Strauss op te brengen; anders werd het niet meer gespeeld door de Harnoncourts van deze wereld.
Als zoon van een schilder heb ik op grond van directe ervaring van jongsafaan veel meer vertrouwen in mijn beoordelingsvermogen wanneer het gaat om de kwaliteit van schilderijen - maar veel minder belevingen van ontroering.
En na een levenslange opleiding tot 'intellectueel" kan ik enig werk van litteraire aard al helemaal niet meer onbevangen tot mij nemen.
Kortom mijn ontroering is omgekeerd evenredig aan mijn deskundigheid. Anderzijds vermoed ik dat de auditieve ervaring directer is dan de visuele. En dat de ervaring met tussenkomst van lezen of overdracht van emoie met tussenkomst van tekst nog afstandelijker.
Het is mij dus onduidelijk of wat de ontroering in de weg staat het kritisch vermogen is of de mate waarin de kunstvorm door zijn aard cerebrale operaties van de neocortex vergt.
Die ontroering dus heb ik veel vaker met muziek dan met enige andere kunstvorm.
Er zijn talloze muziekstukken of muzikale passages waarvan ik als aandachtig luister tot tranen toe ontroerd kan raken. Maar bij andere kunsten komt het maar zelden voor. Ik kan mij die ervaring ook herinnneren als een vorm van verliefdheid bij de aanschouwing van enkele schilderijen: een Giotto, een Vermeer, een Cezanne. En als ervaring van tijdloosheid bij een sporadische balletvoorstelling. Maar bij bijvoorbeeld litteratuur al nauwelijks.
Het curieuze is dat mij onduidelijk is of dit nu ligt aan de aard van de kunstvorm en de delen van de hersenen waarop een beroep gedaan wordt of aan mijn eigen onbevoegdheid (voorzover ik die zelf kan bepalen ) om de esthetische kwaliteit van een kunstwerk te beoordelen.
Ik ben niet bijster muzikaal. Ik ervaar muziek eigenlijk min of meer rechtsstreeks en fysiek: van Strauss kan ik echt onpasselijk worden en van Mozart bijna altijd vrolijk. Er lijken weinig cerebrale operaties of neigingen tot bewuste kritische beoordeling tussen te zitten. Ik stel mij voor dat iemand die muzikaal is die naieviteit niet altijd kan opbrengen en vaak stukjes van zelfs Bach of Beethoven als tamelijk clichematige deuntjes zal ervaren. En blijkbaar in staat is zelfs waardering voor Strauss op te brengen; anders werd het niet meer gespeeld door de Harnoncourts van deze wereld.
Als zoon van een schilder heb ik op grond van directe ervaring van jongsafaan veel meer vertrouwen in mijn beoordelingsvermogen wanneer het gaat om de kwaliteit van schilderijen - maar veel minder belevingen van ontroering.
En na een levenslange opleiding tot 'intellectueel" kan ik enig werk van litteraire aard al helemaal niet meer onbevangen tot mij nemen.
Kortom mijn ontroering is omgekeerd evenredig aan mijn deskundigheid. Anderzijds vermoed ik dat de auditieve ervaring directer is dan de visuele. En dat de ervaring met tussenkomst van lezen of overdracht van emoie met tussenkomst van tekst nog afstandelijker.
Het is mij dus onduidelijk of wat de ontroering in de weg staat het kritisch vermogen is of de mate waarin de kunstvorm door zijn aard cerebrale operaties van de neocortex vergt.
vrijdag 16 september 2011
weemoed
Orhan Pamuk is de Proust van Turkije.
In zijn boek Istanbul beschrijft hij prachtig zijn jeugd en zijn stad. Cultureel verval, armoede en nostalgie bepalen volgens hem de grondtoon van de stad en haar bewoners: weemoed.
Wat de Portugezen met een mengeling van trots en weerzin saudade noemen.
Wij zijn gewend in vooruitgang te geloven. Niet meer op de optimistische manier van de 19 eeuw denken we, maar onbewust vinden we nog steeds culturele en technologische vernieuwing en een gestage econimische groei vanzelfsprekend. Maar deze culturen ademen de wanhoop en het perspectief van honderden jaren verval. Alles is doordrenkt van uitzichtloosheid.
Ook als volkomen buitenstaander die de taal niet eens spreekt merk je die weemoed van de stad onmiddelijk. En het maakt een deel van de charme ervan uit. Maar het wekt ook iets van protestants ongeduld op: kunnen ze hier nu werkelijk die schitterende houten huizen die her en der nog staan niet voor verder verval behoeden?
Nieuwsgierig ben ik vooral of hier in de laatste jaren van de nieuwe economische bloei en het nieuwe zelfvertrouwen als regionale macht onder Erdogan verandering is gekomen.
In zijn boek Istanbul beschrijft hij prachtig zijn jeugd en zijn stad. Cultureel verval, armoede en nostalgie bepalen volgens hem de grondtoon van de stad en haar bewoners: weemoed.
Wat de Portugezen met een mengeling van trots en weerzin saudade noemen.
Wij zijn gewend in vooruitgang te geloven. Niet meer op de optimistische manier van de 19 eeuw denken we, maar onbewust vinden we nog steeds culturele en technologische vernieuwing en een gestage econimische groei vanzelfsprekend. Maar deze culturen ademen de wanhoop en het perspectief van honderden jaren verval. Alles is doordrenkt van uitzichtloosheid.
Ook als volkomen buitenstaander die de taal niet eens spreekt merk je die weemoed van de stad onmiddelijk. En het maakt een deel van de charme ervan uit. Maar het wekt ook iets van protestants ongeduld op: kunnen ze hier nu werkelijk die schitterende houten huizen die her en der nog staan niet voor verder verval behoeden?
Nieuwsgierig ben ik vooral of hier in de laatste jaren van de nieuwe economische bloei en het nieuwe zelfvertrouwen als regionale macht onder Erdogan verandering is gekomen.
woensdag 14 september 2011
de aarde is een pannekoek
Ik meen mij levendig te herinneren dat mij op school is verteld dat de manschappen van Columbus elke avond in gebed verzonken uit vrees dat hun schip in het nachtelijk duister van de aarde zou varen.
Yglesias verwijst deze mythe helaas naar het rijk der fabelen.
Hij wijst erop dat de meeste zeevarende culturen onafhankelijk van elkaar ontdekt hebben dat de aarde ongeveer rond is, al duizenden jaren voor C. zijn tocht ondernam. Hetgeen mij van de Phoeniciers en de Ioniers bekend was maar ik nam aan dat die kennis in het vergeetboek was geraakt. Maar nee het schijnt dat Columbus vooral moeite had om steun te krijgen omdat zijn tegenstanders terecht beredeneerden dat Columbus de afstand tussen de westkust van Europa en de oostkust van China grotelijks onderschatte.
Toch kan dat van die biddende zeelieden desondanks best waar wezen.
De gouverneur van Texas en presidentskandidaat Perry heeft onlangs nog een grote Gebedsdag gehouden om regen af te smeken, terwijl toch iedereen kan weten dat regendansen niet helpen tegen klimaatsverandering.
Yglesias verwijst deze mythe helaas naar het rijk der fabelen.
Hij wijst erop dat de meeste zeevarende culturen onafhankelijk van elkaar ontdekt hebben dat de aarde ongeveer rond is, al duizenden jaren voor C. zijn tocht ondernam. Hetgeen mij van de Phoeniciers en de Ioniers bekend was maar ik nam aan dat die kennis in het vergeetboek was geraakt. Maar nee het schijnt dat Columbus vooral moeite had om steun te krijgen omdat zijn tegenstanders terecht beredeneerden dat Columbus de afstand tussen de westkust van Europa en de oostkust van China grotelijks onderschatte.
Toch kan dat van die biddende zeelieden desondanks best waar wezen.
De gouverneur van Texas en presidentskandidaat Perry heeft onlangs nog een grote Gebedsdag gehouden om regen af te smeken, terwijl toch iedereen kan weten dat regendansen niet helpen tegen klimaatsverandering.
dinsdag 13 september 2011
pensioenakkoord
De verdeeldheid in de vakbeweging baart mij zorgen. In het afgelopen decennium is door rechts met hulp van de globalisering, privatisering en vrije markt ideologie een nieuwe klassenstrijd op gang gebracht met desastreuze gevolgen voor de inkomensverdeling. In Nederland zijn wij tot dusverre voor Amerikaanse en Britse taferelen gespaard gebleven - vooral dankzij de vakbeweging. Hoewel ook bij ons de vakbeweging aan kracht en geloofwaardigheid heeft ingeboet. Verdeeldheid binnen de vakbeweging kunnen we in deze situatie slecht gebruiken.
Hoewel ik het met de dissidenten eens ben hoop ik dat ze de rijen snel weer zullen sluiten.
Hoewel ik het met de dissidenten eens ben hoop ik dat ze de rijen snel weer zullen sluiten.
maandag 12 september 2011
roepende in de woestijn
Vanavond in het Parool een interessant interview met Joseph Stieglitz, befaamd Nobelprijswinnaar die alle ellende van het afgelopen decennium (bankencrisis, huizencrisis) correct voorspeld heeft.
Hij beaamt alles wat ik tot dusverre te berde heb gebracht over Europa en de economie. Niet verbazend want ik heb die wijsheden natuurlijk niet van mijzelf maar van Keynes, Stieglitz en hun leerlingen.
Hij beaamt alles wat ik tot dusverre te berde heb gebracht over Europa en de economie. Niet verbazend want ik heb die wijsheden natuurlijk niet van mijzelf maar van Keynes, Stieglitz en hun leerlingen.
Abonneren op:
Posts (Atom)