Zoals gemeld in Verkeerde verwachtingen koesterde ik ooit de misvatting dat het met godsdienst in het algemeen en het christendom in het bijzonder een aflopende zaak was. De Amerikaanse publicist Fukuyama ging niet veel later nog een stapje verder en verkondigde in zijn boek Het einde van de geschiedenis dat het met de geschiedenis zelf een aflopende zaak was. Hij wist overigens met deze onnozelheid wel wereldberoemd te worden.
Wij spreken over de jaren na de val van de Muur. De strekking van zijn betoog was dat de combinatie van de vrije markteconomie en democratie daarmee wereldwijd de volledige ideologische hegemonie had verworven en dat er alleen nog wat achterhoede gevechten en nasputteringen zouden volgen: de historie was voltooid.
Overigens een oud trucje onder ultra-conservatieven: Hegel verkondigde ook al dat met de Pruisische heilstaat onder Bismarck de geschiedenis tot voltooiing was gekomen. En de Staat van Plato had als voornaamste oogmerk om alle staatkundige ontwikkeling (en dus de geschiedenis) tot stilstand te brengen.
Lang heeft het met Fukuyama's einde van de geschiedenis niet geduurd. Toen de Twin Towers in rook waren opgegaan en Bush een illegale oorlog in Irak begon "om de democratie te verspreiden" was het met de these wel gedaan. In 2008 volgde bovendien nog het ideologische failliet van de vrije markt economie die alleen met veel kunst en vliegwerk en een diepe greep in de collectieve middelen gered kon worden.
Ironisch genoeg is heden voor het eerst in de geschiedenis het einde van de geschiedenis van de mensheid inderdaad nabij. Als wij onverdroten doorgaan op de ingeslagen weg zullen over een eeuw alleen de ratten en kakkerlakken nog overleven. De urgente vraag is of democratie, de vrije markt en godsdienstige illusies de voedingsbodem kunnen vormen voor een radicaal andere route. Het tegendeel lijkt eerder het geval.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten