empathie

Inlevingsvermogen is de grondslag van ons ethisch handelen.
Je zou kunnen zeggen dat het de psychologische voorwaarde is voor de Gouden Regel en Kant's kategorische imperatief.
Wie zich niet kan inleven in de gevoelens van een ander valt onder de categorie psychopaat. En daar zijn er behalve in de managementklasse en in criminele kringen gelukkig niet al te veel van.
Mijn observatie is dat inlevingsvermogen en medelijden heel krachtige impulsen zijn die andere overwegingen moeiteloos de baas zijn.
Zo zag ik onlangs een speech van de republikeinse presidentkandidaat Rick Perry. Nu beschouw ik dit als een abject individu die uitsluitend verwerpelijke en warhoofdige opinies ventileert. Maar de man stond, wellicht onder invloed, zo verschrikkelijk te schutteren en te stumperen en zo evident te lijden aan een verpletterende faalangst dat ik toch werd overvallen door gevoelens van acute deernis.

Interessant vind ik dat onze empathie zich vooral uitstrekt over onze gevoelens en emoties.
Wij reageren op verdriet en angst en ook schaamte trouwens. Plaatsvervangende schaamte is een tamelijk onbehaaglijke ervaring. Met meebeleven van fysieke pijn hebben wij is mijn indruk veel meer moeite.

Als een ander kiespijn heeft hebben wij wel met hem te doen maar het blijft een beetje abstract en indirect.
We proberen wel mee te leven, we voelen onszelf zelfs verplicht om mee te leven maar het lukt niet helemaal.

Dit gebrek aan inlevingsvermogen valt ons niet te verwijten.
Wij kunnen ons niet eens onze eigen pijn goed herinneren. Hoe erg de kiespijn van een maand geleden was is met geen mogelijkheid meer in volle omvang her te beleven. Persoonlijk vergeet ik ook mijn eigen ziektes volledig zodra ze over zijn - alleen ander die mij heeft horen klagen kan mij er nog aan herinneren.

Dit is een geschenk van de evolutie en natuurlijke selectie.
Als wij niet onze pijn vergaten zouden er nooit tweede kinderen geboren worden en waren wij allang uitgestorven.